Jak najbardziej; najlepiej do godz. 15 i około 20 minut. Drzemka działa ożywczo. A sen – leczniczo. Przekonywała o tym 19.04.2024 r. dr n. med. Aleksandra Karykowska z Zakładu Antropologii Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Eksperci już wiedzą, że dzięki rozwojowi badań nad funkcjami mózgu, sen nie jest stanem bezczynności. Przesypiamy ok. jednej trzeciej życia. Nie ma znaku równości między zaburzeniami snu i bezsennością. Ludzie skarżą się na pogorszenie snu, problemy z zaśnięciem, przebudzanie się w nocy, echo chorób psychicznych itp. Dotyczy to około 30 % populacji, a – po pandemii nawet więcej.

– Skąd organizm wie kiedy spać? Ma zegar wewnętrzny związany ze światłem (słońce) i „lubi” rutynę: stałe pory posiłków, aktywność fizyczną za dnia oraz wyciszanie się wieczorem. Ruch, kawa (lecz nie w nadmiarze), panowanie nad stresem, używkom – nie, alkohol przed snem – niekoniecznie i relaks przed zaśnięciem oraz stałe pory snu – tak. Rady znane ale czy stosowane?

Pani doktor mówiła o fazach: sen lekki (ok. 50 %); głęboki (ok. 22 %), tzw. REM (ok. 25 %); przebudzanie (ok. 3 %). W starszym wieku sen jest poszatkowany; seniorzy wcześniej się kładą i wcześniej wstają. W ciągu dnia mogą sobie pozwolić nawet na kilka drzemek. Lepsze to niż stosowanie leków na sen. A za dnia nie lekceważyć ziewiania, bo to oznaka zmęczenia. Brak regeneracji może rodzić kłopoty zdrowotne. Wykładowczyni przytoczyła maksymę prof. Tadeusza Kotarbińskiego: „Sen jest skracaniem sobie życia, aby je wydłużyć”.

Co przeszkadza dobremu wypoczynkowi w nocy? Stres, nadmiar pracy i do późna, choroby i ból, zła dieta, używki, sztuczne światło, bezruch i przebywanie całymi dniami w domu. Jeszcze – hałas, problemy rodzinne i koleżeńskie. Ponadto – traktowanie snu jako przymus.

Wiadomo powszechnie, że sen jest zbawienny. Sprzyja odporności, kreatywności, relacjom z innymi, tonuje emocje, poprawia pamięć oraz samopoczucie. I – uwaga panie – pozytywnie wpływa na piękno zewnętrzne. Każdy powinien starać się optymalizować te elementy. Przeanalizować je; po prostu z nimi się przespać.

Małgorzata Garbacz

Okazją do podjęcia tematu jest 20-a rocznica rozszerzenia Unii Europejskiej o 10 państw, w tym Polski. Dr hab. Monika Klimowicz, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, kierownik Zakładu Europejskiej Integracji Gospodarczo-Społecznej i Rozwoju Regionalnego najpierw podała krótką charakterystykę. UE zajmuje obszar 4 mln km kw, liczy 448,4 mln mieszkańców. Zajmuje drugie/trzecie miejsce w światowej gospodarce; to największy rynek zbytu. 27 krajów członkowskich „wytwarza” 16% globalnego handlu. Do tego wielkiego organizmu kandyduje jeszcze 9 państw. UE ma wiele zalet lecz i wad. Z pewnością, jest atrakcyjna krajobrazowo i ekonomicznie, dzięki różnorodności. I oporowi niektórym zmianom; na przykład, produkcja rolnicza jest najdroższa, prawdopodobnie dlatego, że jest najmniej modyfikowana. Wyzwania demograficzne stanowią – rosnąca liczba ludności i zachodzące zmiany społeczne oraz starzenie się obywateli. Mimo to, wyzwania demograficzne to napływ emigrantów: w UE żyje prawie 20% wszystkich uchodźców na świecie. Wyzwania klimatyczne koncentrują się wokół postulatu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 % do 2030 roku (ambitny plan choć niezwykle kosztowny). A dochodzą jeszcze wyzwania energetyczne. Trzeba zapewnić ciągłość dostaw, powstrzymać pnące się w górę ceny gazu, poradzić sobie z kryzysem od 2022 roku. Pani profesor podała, że 40% energii pochodzi z paliw odnawialnych, 38,6 % – z paliw kopalnych, a 20 % – z energii jądrowej.

Wszystkie problemy dały kanwę strategii UE (już trzeciej), znanej jako Europejski Zielony Ład. Rodzi ona wiele pytań i kontrowersji. Eksperci przyznają, że jej skuteczność będzie można ocenić za 20, 30 lat. Zapewne będzie drożej, ale lepiej dla mieszkańców. Trywialne zdanie oznacza, że stawką jest poprawa jakości życia. Takie wątki pojawią się przed oraz w trakcie wyborów 9 czerwca. Wszyscy Europejczycy wybiorą 720 posłów na lata 2024 – 2029; Polacy wybiorą 53 posłów. Wykładowczyni przypomniała, że Traktat Lizboński daje duże  kompetencje Parlamentowi Europejskiemu. A ten ma znaczący wpływ na unijne prawo. Unia ma we właściwych proporcjach „zacieśniać i scalać”- jak zaznaczyła prowadząca wykład. I tu przypomniała, że w pandemii cała UE wzięła kredyt na zakup szczepionek. W nadchodzących latach należy tak myśleć, planować i działać, aby naszym wnukom zostawić czy raczej zapewnić Unię Europejską w dobrej kondycji.

Małgorzata Garbacz

O triadzie „mózg – jelita – mikrobiota” mówiła 5 kwietnia 2024 r. prof. dr hab. Agata Mulak z Katedry i Kliniki Gastroenterologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Pani profesor jest członkiem licznych międzynarodowych organizacji branżowych; autorką ważnych badań i publikacji. Ze specjalistycznego wykładu warto wybrać najcenniejsze wątki.

– Jelita są fascynującym organem; to wręcz drugi mózg. Kodują wszystko, co dzieje się w organizmie. Jelitowy układ nerwowy rzutuje na wiele funkcji. Przypomina centralny układ nerwowy. Od dawna wiadomo, że przewlekły stres może powodować różne schorzenia. Ale powiązań jest o wiele więcej. 70 % komórek odpornościowych znajduje się w jelitach.

– Kilka innych danych: jelita są najdłuższą częścią przewodu pokarmowego; w ciągu życia człowieka wydłużają się 20-krotnie (cienkie ma 4 m, a grube 1,5 m długości; ich powierzchnia jest sto razy większa niż powierzchnia skóry). „Mieszka” w nich ok. 2 kg bakterii i przerabiają ok. 50 ton żywności. Ich rola – to trawienie, wchłanianie, interakcja z otoczeniem i regulacja funkcji organizmu. Stąd pochodzi ochrona przed chorobami, stymulacja przeciwciał, regulacja procesów metabolicznych itp. Trywializując, zgromadzone tu bakterie rozumieją system komunikacji płynący z mózgu. Pani profesor podkreśliła, że język mikrobów stanowi fundament życia na ziemi. Przytoczyła też wysoce profesjonalne badania dotyczące, między innymi, zmieniania się mikrobioty, jej modulacji procesu starzenia, wpływu na odporność oraz jej związków z wieloma chorobami. Fachowcy dokładnie analizują przepływy i zaburzenia.  Przywołany przykład tzw. nadwrażliwości jelita, skutkujący dyskomfortem dla pacjenta a mający źródło w stresie, emocjach był przekonujący.

I choć bakterii generalnie nie lubimy, są takie, które pozytywnie na nas wpływają. Jak wobec tego tę wymienioną oś, czyli triadę zoptymalizować? Jest kilka sposobów: dieta, probiotyki, antybiotyki i ostatecznie – przeszczep mikrobioty. Jelita warunkują więc jakość naszego życia. Mikrobów bać się nie należy lecz warto zgłębiać wiedzę na ich temat. Wykonują pożyteczną robotę. Na zakończenie, wykładowczyni poleciła kilka pozycji literatury – o powiązaniach mózgu z jelitami, o roli mikrobioty, o odpowiedniej diecie i dobrym śnie.

Małgorzata Garbacz

Takie ujęcie 22 marca 2024 roku, przedstawiła Magdalena Woch, z Działu Naukowego Muzeum Porcelany w Wałbrzychu. W styczniu gościła w UTW z prelekcją o księżnej Daisy. Tym razem odkrywała specyfikę miasta, które było dzielnicą Wałbrzycha. Ale Szczawno Zdrój to teraz znany kurort, od przełomu XIX i XX wieku. Wzmianka o źródle wody solankowej w wiosce Salzbrunn, znalazła się w księdze Henrykowskiej, w XIV wieku. Trzy, cztery wieki później zaczęli tu zjeżdżać pierwsi goście. Ówcześni właściciele – znana rodzina i jej reprezentant Konrad von Hochberg, zainwestowali w uzdrowiskową infrastrukturę i zbadali odkryte wody. Nie są solankowe ale leczą układy – trawienny i oddechowy. Szybko powstają pensjonaty, parki, promenada, wieża widokowa, drewniany teatr zdrojowy. Wśród kuracjuszy M. Woch wymieniła – Henryka Wieniawskiego (odbywają się dziś festiwale jego imienia), Marię Walewską, Carola Maya, Iwana Turgieniewa, Zygmunta Krasińskiego. Na początku XX. wieku przebywa tu rocznie 50/60 tysięcy osób.

Od 1815 roku miasto zarabia także na sprzedaży wody mineralnej. Zaczyna również być znane  z leczenia maślanką dzieci, dzięki Augustowi Samuelowi Zemplinowi, któremu nadano tytuł lekarza uzdrowiskowego. Zbudował on Dworzysko (dziś jest tu hotel i restauracja) na potrzeby lecznicze. Podczas różnych etapów rozwoju, połączono, między innymi, pijalnię z halą spacerową (wzorowaną na hali w Wiesbaden, ponieważ projektował ją ten sam architekt). W 1919 roku otwarto Grand Hotel, wówczas najnowocześniejszy na Śląsku. Dziś to jest sanatorium nr 1. Potem, w 1931 roku uzdrowisko kupiła spółka budowlana, a trzy lata później, zyskało ono status państwowego. I po kolejnych 14 latach – otrzymało prawa miejskie (jeszcze jako Solice Zdrój). Od 1947 roku jest znane jako Szczawno Zdrój. Ciekawe losy przeplatały pożary (np. spłonęła pijalnia, rozebrano sanatorium Zaścianek) ale i pozytywne wydarzenia. W 1966 roku odsłonięto pomnik H. Wieniawskiego i rozbudowano miejscowy kościół Wniebowzięcia NMP. M. Woch przekazała też ciekawostki o hotelu Biała Sala; dziś także czynnym, który gościł wiele renomowanych osób. I wspominała historie niektórych z nich.     

Opowiedziała o romansie Zygmunta Krasińskiego i Joanny Bobrowej. Choć kochankowie bawili w Szczawnie Zdroju, musieli się rozstać, z powodu wyraźnego zakazu ojca pisarza. Nie doszło  też do oficjalnych zaręczyn innej pary. Tu na przeszkodzie stanął brak arystokratycznych korzeni Elizy Radziwiłówny, wytykany przez ojca aspirującego do związku syna, księcia pruskiego Wilhelma Hohenzollerna. Utraciłby bowiem prawa do tronu. I wielka, trwająca sześć lat miłość, rozpadła się. Ale za to historycy i również miłośnicy Szczawna mają co opowiadać o kurorcie i odwiedzających go turystach.

Małgorzata Garbacz

Chemia – nauka ścisła, z aparatem matematycznym. Muzyka – swoboda i ludzka fantazja. – To z pozoru dalekie od siebie dziedziny, jednak są między nimi związki. Poznawanie ich daje mi przyjemność – przekonywał prof. dr hab. Piotr Drożdżewski. Ten inżynier kompozytor i pedagog kończył dwie uczelnie – Politechnikę Wrocławską i Akademię Muzyczną. Prowadził badania naukowe i koncertował. Znawcy mówią o nim, że w chemii widzi dźwięki i potrafi je zagrać. 26 stycznia 2024 roku opowiadał o muzyce w chemii. Jest na ten temat bogata literatura, ale profesor skupił się na połączeniach interpersonalnych; tu wymienił kompozytorów – chemików z wykształcenia i pasji – Aleksandra Borodina, Edwarda Edgara i Stanisława Krukowskiego (wrocławianina). Przedstawił jeszcze zagadnienia przekształceń pomiarów fizykochemicznych na muzykę oraz – muzycznej harmonii. Wszystko bogato i przekonująco ilustrował. Przywoływał eksperymenty, w których rozgrzane pierwiastki emitują  światło. Świecenie wodoru z użyciem prądu to dźwięki odpowiadające kilku kolorom. Podobnie – promieniowanie gamma uranu.

Słuchacze, wprowadzeni do nanoświata, czyli niezwykle małych cząstek, z wielką uwagą słuchali o drganiach atomów, stanowiących np. wodę, dwutlenek węgla, azotany i różne minerały. Nano – to miliardowa część metra; nazwa miary pochodzi z języka greckiego. – Ruch, głęboko w materii, wytwarza ciepło. A stąd już blisko do wygenerowania dźwięków. Kiedy ustali się ich kolejność i długość, powstaje harmonia. I mamy muzykę. Trywialne stwierdzenie poprzedzone jest skomplikowanymi badaniami, budowaniem mechanicznych modeli atomów, paletą pomiarów. Profesor jest niezwykłym twórcą, co zaprezentował w filmie z pewnego koncertu. Ten element oraz cały wykład zyskał rzęsiste brawa.

A teraz w UTW – przerwa międzysemestralna. Urozmaicanie jej, w lutym, to – wyjścia na koncerty, przedstawienia i nawet bal karnawałowy. Zajęcia w semestrze letnim 2023/2024 rozpoczną się 4 marca.

Małgorzata Garbacz

Księżna Daisy, czyli stokrotka, zyskała ten przydomek dzięki niezwykłej urodzie. Ale też życie miała nietuzinkowe. Przekonywała o tym 19 stycznia 2024 r. Magdalena Woch, kierowniczka Działu Muzealno-Edukacyjnego Zamku Książ. – Maria Teresa Oliwia, po wyjściu za mąż, za majętnego narzeczonego – Daisy Hochberg von Pless, zamieszkała w tym zamku w 1891 roku, mając 18 lat. Jej angielska rodzina miała korzenie arystokratyczne. I księżna wiodła najpierw życie nasycone spotkaniami z renomowanymi i utytułowanymi osobistościami. Pewnym symbolem jest sznur pereł, długi na ponad 6 metrów, kupiony dla niej za krocie… Księżna urodziła córkę, która zmarła jako niemowlę, a następnie trzech synów. Pisała pamiętniki lecz nie wszystkie ujrzały światło dzienne. Cudowny, koloraturowy sopran, przez pewien czas kształciła. I bardzo kochała muzykę.

Opływała w dostatek, ale szybko po ślubie przekonała się, że nie jest kochana. W zamku nudziła się, bowiem wiele setek osób ze służby wyręczało ją w najprostszych czynnościach. Na Dolnym Śląsku znana jest nie tylko z pięknego wizerunku, wartościowych koneksji, ale też z wielu pasji. Podczas prelekcji mówiła o tym M. Woch, nie szczędząc odkrytych sekretów. Ciekawe życie Daisy znalazło odbicie w wielu książkach i filmach. Tym bardziej, że księżna miała społecznikowską żyłkę. Założyła stacje mleczne dla dzieci (zapobiegając dużej śmiertelności noworodków), szkoły koronkarskie (takie spółdzielnie socjalne), szkoły dla niepełnosprawnych dzieci. Organizowała święta Bożego Narodzenia dla ubogich. Zajęła się oczyszczeniem rzeki Pełcznicy. To tylko niektóre z jej pożytecznych działań. Była za nie kochana przez współczesnych, a przez historyków jest doceniana. Różne tropy dotyczące miejsca jej pochówku; ciągle nie są ostatecznie wyjaśnione. Zmarła w 1943 roku, dzień po siedemdziesiątych urodzinach.

Zamek Książ zawsze będzie kojarzony z księżną Daisy, podobnie jak ten w Pszczynie, gdzie też mieszkała. To majątki męża. Światowca, choć ciut w innym znaczeniu… Zapewne, chcąc  wynagrodzić swoje niecne uczynki, jeszcze przed rozwodem, podarował jej ogród zimowy, dzisiejszą Palmiarnię. Ale czy podarował jej szczęśliwe życie?

Małgorzata Garbacz

– Jeśli źle się czujemy i mamy gorszy nastrój – należy to zmienić. Przekonywała prof. dr hab. n. med. Joanna Rymaszewska, kierownik Katedry Neuronauki Klinicznej Wydziału Medycznego Politechniki Wrocławskiej. Doświadczony psychiatra (teoretyk i praktyk), pracownik akademicki. – Depresja wywołuje choroby; one wywołują depresję. Sprzężenie zwrotne. – Z objawami depresyjnymi występują zaburzenia lękowe – wyjaśniała, podczas wykładu 12 stycznia 2024 r. – Pojawiają się kłopoty ze snem, drażliwość, niepokój, obniżenie koncentracji, zmęczenie. Podstawowa rada, to nie odstawiać leków, kiedy pacjent poczuje się lepiej. Nie poddawać się negatywnym zjawiskom w funkcjach poznawczych. Z nimi w parze idą różne choroby. Człowiek w podeszłym wieku może odczuwać strach przed upadkiem, drżenie, zawroty głowy, odświeżanie traum z przeszłości. Ostatnio specjaliści zajmują się analizowaniem tzw. niewyjaśnionych objawów medycznych. Wśród lekarzy i chorych słyszy się, na przykład, o zespole jelita drażliwego

Zaburzenia zdrowia psychicznego dają objawy cielesne, które często wymagają długiego diagnozowania. Należy uważać na konsekwencje zażywania leków, bo efektem niektórych mogą być objawy depresyjne. Pamiętać o tym i mówić lekarzom. Pani profesor apelowała, aby przyznawać się do przewlekłego bólu; nie lekceważyć go, bo nie musi być skutkiem konkretnego urazu, a wiąże się z depresją. Owszem, do niej niektórzy pacjenci mają skłonności genetyczne. – Ale w każdym bólu jest składnik emocjonalny, zatem trzeba troszczyć się o swój dobrostan – dobrze się odżywiać, być fizycznie aktywnym i przede wszystkim dbać o relacje społeczne. Podejmować je i pielęgnować. Według badań – samotność jest w połowie dziedziczna a w połowie środowiskowa. Warto także sięgać po nowe wyzwania i uczyć się nowych rzeczy. Instytut Zdrowia Psychicznego opracował listę ośmiu kroków. Są na niej pytania i odpowiedzi generujące poprawę: co możesz zrobić, aby poczuć się lepiej; naucz się być ze sobą i spójrz w głąb siebie; naucz się być z innymi i ćwicz nawiązywanie kontaktów; nie zmieniaj wszystkiego jednocześnie; rozwijaj zainteresowania; zostań wolontariuszem. Od każdego z nas zależy jak przezwycięży swoje słabości i wykaże w postanowieniu i działaniu chęć zmiany.

Małgorzata Garbacz

Pierwsze spotkanie w 2024 roku, 5 stycznia, miało historyczny charakter. O dziejach kolei dolnośląskich opowiadał Witold Olszański, słuchacz UTW, pochłonięty wieloma pasjami: historią, żeglarstwem, turystyką. Były pracownik bankowości i telekomunikacji. – Pierwsza kolej konna na świecie powstała w 1801 r., w Wielkiej Brytanii, a lokomotywa parowa pojawiła się 24 lata później – zaczął prelekcję, nasyconą faktami i mapami. – O tworzeniu kolei zawsze decydowały względy ekonomiczne, polityczne oraz militarne i strategiczne. Na Dolnym Śląsku szkielet tego środka lokomocji datuje się od 1842 roku. Zostały omówione poszczególne linie, budowane przez szereg towarzystw i firm. Powstawały coraz to nowe trasy, które łączyły się z istniejącymi. Sieć gęstniała i w latach 70. XIX wieku potrzebą stała się rozbudowa wrocławskiego węzła kolejowego. Jednocześnie stawiano wiadukty i mosty oraz obiekty inżynierskie – nasypy, tunele itp. Zmieniał się krajobraz, łączyły się miejscowości i ich mieszkańcy (nie tylko symbolicznie). Lata 1914 – 1938 to czas elektryfikacji połączeń. A już wcześniejsze zmiany obrodziły pięknymi dworcami w wielu miastach regionu (np. Wrocław, Wałbrzych, Zgorzelec, Świdnica, Jawor, Trzebnica, Ząbkowice Śląskie i modernizacją w ramach tzw. programu inwestycji dworcowych – w minionych kilku latach). Walory rozwoju kolei pod koniec XIX i w XX – wieku są niezaprzeczalne: skrócenie czasu podróży, poprawa komfortu, rozwój usług pocztowych i turystyki, obniżenie kosztów przemieszczania się i włączenie dworców w obieg usług miejskich. Są liczne przykłady, że nie tylko nietuzinkowa architektura zwraca uwagę lecz ostatnio – także często nowe, kulturalne funkcje stacji kolejowych. 

Małgorzata Garbacz

Władysława Poczatko, b. słuchaczka UTW w UE obchodziła 100 lat. Uroczystość, 4 stycznia 2024 r., miała niezapomniany przebieg. Jubilatka, w znakomitej formie, zdmuchiwała świeczki na torcie. Odpowiadała na pytania, radząc utrzymywanie kontaktów z ludźmi i ciągły ruch. Jej siostra bliźniaczka odeszła pięć lat temu. Też – znakomity wiek. Pani Władysława, w swoim długim i bogatym zawodowo życiu, była po wojnie aktorką teatrów w Gorzowie i Opolu. Potem zaliczyła studia na Politechnice Wrocławskiej. Jako inżynier budownictwa, pracowała w Miejskim Biurze Projektów (kontrola projektów w latach 1958 – 1975) i była aktywna w centralnej izbie inżynierów, w stolicy. W sympatycznej uroczystości uczestniczyli prof. dr hab. inż. Edmund Cibis, prorektor UE ds. Studenckich i Kształcenia, dr Andrzej Bodak, pełnomocnik Rektora ds. UTW w UE oraz przedstawiciele Samorządu Słuchaczy. Wszyscy przekazujemy Jubilatce gratulacje i życzenia zdrowia oraz pomyślności!

Małgorzata Garbacz

Sporo ich: najpierw Grupa Żywego Słowa, z limerykami Wisławy Szymborskiej, po chwili wiersz w wykonaniu Barbary Dziewięckiej-Figiel i prezentacja książki („Dom pod lipą”; napisała ją wspólnie z Gaselą Herrmann), a następnie występ chóru UTW w UE Apasjonata, pod kierunkiem Kornelii Pukackiej. Dr Andrzej Bodak – Pełnomocnik Rektora ds. UTW oraz Krystyna Myszka, Wiceprzewodnicząca Prezydium Samorządu powitali gości specjalnych z Urzędu Marszałkowskiego. Potem wizerunkowe aspekty promowania aktywności seniorów i dla seniorów, czyli opis publikacji, wydanej na zwieńczenie obchodów 15-lecia UTW, przedstawiła Małgorzata Garbacz – jej autorka. Pierwszy egzemplarz wydawnictwa pt. „Wizerunkowe akapity 2” otrzymał Marcin Krzyżanowski, Wicemarszałek Województwa Dolnośląskiego. Wręczono je także Amelii Dymarek, Zastępcy Dyrektora Dolnośląskiego Ośrodka Polityki Społecznej. Był to dowód podziękowania za wsparcie tej publikacji ze środków budżetu Województwa Dolnośląskiego. Wydawnictwo zawiera relacje ze zrealizowanych w minionych czterech semestrach akademickich, ponad 40. otwartych wykładów. Jest swoistą galerią znakomitości, bowiem wygłaszali je znani, kompetentni specjaliści, którzy dzielili się swoimi doświadczeniami zawodowymi i pasjami. Zawsze warto upowszechniać ludzi i zagadnienia, które inspirują i są bodźcem intelektualnego rozwoju.

O budżecie województwa na przyszły rok mówił pan Marszałek. – Rekordowy, proinwestycyjny, sięgający 3 mld złotych – zaakcentował. W każdym z obszarów (transport, ochrona zdrowia, rolnictwo i ochrona środowiska, kultura, edukacja, nauka, integracja społeczna, wsparcie rozwoju regionalnego, kultura fizyczna i turystyka – nakłady i wydatki przewyższają tegoroczne. – A do tego, budżet jest tworzony bez zaciągania kredytów. M. Krzyżanowski scharakteryzował wiele kierunków finansowania, dając konkretne przykłady. Zapytany, co może być ich ideą przewodnią, czyli metaforycznie – hasłem marketingowym, zaznaczył, że Dolny Śląsk zamieszkuje społeczeństwo ambitne, o równych możliwościach rozwijania się, co odzwierciedla przyszłoroczny budżet.

Goście i seniorzy wysłuchali dalszego ciągu przedświątecznego koncertu chóru. Niespodzianką okazała się kolęda „Gdy śliczna panna”, którą zaśpiewała pani dyrygent. Chórzyści niedawno zdobyli Srebrne Pasmo – Dyplom II. Ogólnopolskiego Festiwalu Chóralnych Pieśni Patriotycznych, w Poznaniu (18.11.2023 r.). A Kazimierz Kudryński otrzymał Nagrodę Specjalną za solową interpretację „Jędrusiowej doli”. W festiwalu wzięło udział 20 zespołów. Apasjonata planuje w styczniu kilka koncertów, w różnych salach Wrocławia. W rozśpiewanym nastroju słuchacze zostali jeszcze przez pana Marszałka, obdarowani biletami do teatru. Na koniec przedświątecznego spotkania – „częstowali się” jubileuszowym wydawnictwem oraz słodkościami. Wszyscy życzyli sobie radosnych Świąt i pomyślnego Nowego Roku.

Małgorzata Garbacz

Geriatra, dr hab. n. med. Izabela Wróblewska, 8 grudnia 2023 roku, omówiła fizjologiczne zmiany wzroku. – Te zachodzące z wiekiem – mówiła – to utrata zdolności akomodacyjnej oka, brak widzenia z różnych odległości, korekcja przy pomocy okularów (do bliży i do czytania). Zmiany zachodzą stopniowo, od ok. 40 roku życia. Następnie porównała okulary starego typu z nowszymi – progresywnymi. Te drugie są lepsze lecz trzeba się do nich przyzwyczaić. Powinny być dobrane „na granicy wady” (ani słabsze, ani mocniejsze).– Jest jeszcze korekcja chirurgiczna do skorzystania w indywidualnych przypadkach – wyjaśniła.

Wśród chorób wieku seniorskiego wymieniła zespół oka suchego, zaćmę, zwyrodnienie plamki żółtej oraz jaskrę. Następnie każdą z nich omówiła. Pierwsza objawia się podrażnieniem, wzmożonym swędzeniem, łzawieniem. Ten dyskomfort pogłębia się; np. wieczorne zmęczenie rzutuje na gorsze oglądanie telewizji. Zły wzrok wywołuje niepokój i przykre odczucia jakości życia. Bez względu na stadia tej dolegliwości, oczy należy systematycznie nawilżać (najpierw – solą fizjologiczną).

Zaćma jest skutkiem mętnienia soczewki. Może szybko postępować lub całe życie być jednakowa. Rozróżnia się zaćmę początkową (zmętnienia pojedyncze, zwykle obwodowe, zgęstnienie jądra soczewki, brunatna barwa i prawie normalna ostrość), niedojrzałą, dojrzałą i przejrzałą. Druga – powinna już być sygnałem do kontaktu z okulistą. Zamglone widzenie jest typowym objawem ale nie ma profilaktyki w leczeniu tej dolegliwości. Pani doktor przestrzegała, że oferowane i reklamowane leki dają subiektywną poprawę.

Zwyrodnienie plamki żółtej wiąże się z gorszym widzeniem kolorów, konturów i kontrastów oraz ostrości (w środku pola widzenia). Zdiagnozowani pod tym kątem pacjenci, obserwują zjawisko falowania linii prostych. Badania są wieloelementowe, także przy pomocy specjalistycznych aparatów. Natomiast jaskra prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Upośledza komórki siatkówki aż do utraty wzroku. Dosyć charakterystyczne jest nadmierne ciśnienie gałki ocznej. W jaskrze gorzej widzi się na zewnątrz gałki.

Ale nie ma jednoznacznych recept na wszystkie niedomagania patrzenia u seniorów. – Każdy przypadek trzeba indywidualnie rozpatrywać – podkreśliła wykładowczyni, zwolenniczka holistycznego podejścia do leczenia pacjentów, za co otrzymała gorące brawa.

Małgorzata Garbacz

Zwieńczeniem obchodów 15-lecia UTW w UE jest wydawnictwo o otwartych wykładach dla słuchaczy. Podczas czterech akademickich semestrów w 2021 i 2022 roku odbyło się ponad 40 takich spotkań. Prowadziło je kilkadziesiąt znakomitych specjalistów, którzy podzielili się swoimi zawodowymi doświadczeniami i zainteresowaniami. Omawiane zagadnienia tłumaczyły i tłumaczą nadal skomplikowane procesy rozwoju społecznego i cywilizacyjnego w ogóle, i kreślą ich przyszłość. Słuchaczom ułatwiają rozumienie zachodzących procesów w otaczającej rzeczywistości. To niesie dużą dawkę spokoju oraz oswojenia się ze zmiennością.

Wykłady zawsze są znakomitą bazą do analizy wielu zagadnień. Te z minionych czterech semestrów miały wyjątkowe atuty: nie tylko różnorodną tematykę lecz także – wysoki poziom. A zebrane w formie książkowej – są dokumentacją pracy Samorządu Słuchaczy, który starannie dobiera i dobierał wykładowców oraz tematy. Rozważnie i odważnie tworzy tę ofertę w każdym semestrze. A UTW w UE samorządnością stoi. Wsłuchiwanie się w oczekiwania słuchaczy, a potem sprzyjanie temu oznacza, że atrakcyjność działań zależy od samych seniorów i ich propozycji. Obywatelskie, wspólnotowe podejście przynosi dobre owoce.

Takie są powody zebrania i edycji najważniejszych wykładów. Serdeczne podziękowania za sprzyjanie tej inicjatywie należą się dr. Andrzejowi Bodakowi, Pełnomocnikowi Rektora UE ds. UTW oraz Samorządowi Słuchaczy, z Danutą Grudzień, Przewodniczącą Prezydium oraz Ireną Dras, pomysłodawczynią wielu wykładów, wiceprzewodniczącą Prezydium.

Wszystkie relacje z wykładów były zamieszczane na portalu internetowym UTW w UE. Ich autorką jest Małgorzata Garbacz. Dziennikarz, menedżer prasowy i wizerunkowy. Nagrodzona Złotym Piórem i tytułem Dziennikarza 2021 roku. Uczelniany portal i publikacje o tym, czym żyje Uniwersytet Trzeciego Wieku – to znakomita płaszczyzna popularyzowania nie tylko dobrych praktyk lecz – po prostu – zainteresowań seniorów. Do wszystkich, którzy tak myślą kierujemy serdeczne podziękowania. Ich adresatem jest także Samorząd Województwa Dolnośląskiego. Zadanie dofinansowano ze środków jego budżetu. Podziękowania dotyczą długofalowego wspierania UTW w UE, które zawsze motywuje do tego, aby robić więcej i ciekawiej dla słuchaczy.

Lektura wydawnictwa, mamy nadzieję, będzie przyjemna dla Czytelników i bezpośrednich odbiorców działań UTW. Wszystkich skłoni do szukania interesujących osób i tematów, które opisują otaczający świat, jego zjawiska, tendencje i kierunki rozwoju. Taki zamiar mieli redaktorzy i wydawcy…

Zadanie pt. „Wydawnictwo o impulsach rozwoju intelektualnego słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu, dzięki spotkaniom z interesującymi ludźmi i obszarami ich zainteresowań” jest też ostatnim akordem obchodów 15-lecia UTW w UE. Ukazało się na finał jubileuszu w 2023 roku.

Małgorzata Garbacz